مروری بر تماس و سمیت دی اکسین‌ها

چکیده

دی اکسین‌ها و ترکیبات مشابه آن به عنوان گروه بزرگی از ترکیبات آلی از 419 ترکیب مختلف تشکیل شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به دی بنزو دی اکسین‌های پلی کلرینه (PCDDs)‌، دی بنزو دی فوران‌های پلی کلرینه (PCDFs) و پلی کلرینه‌های بی‌فنیل ((PCBs اشاره کرد. دی اکسین‌ها در صنعت به عنوان محصولات جانبی احتراق در برخی فرآیندهای صنعتی مانند فرآیند سفید کردن کاغذ و چوب با ترکیبات کلردار و فرآیند ذوب تولید می‌گردند. حلالیت بالا در چربی‌، تجمع زیستی در زنجیره غذایی و انتشار در مسافت‌های طولانی از منبع انتشار از ویژگی‌های مهم این ترکیبات می‌باشد. مواجه شدن انسان با این ترکیبات عمدتاً از طریق مصرف غذای آلوده، به‌خصوص غذاهای دریایی اتفاق می‌افتد که سبب بروز اختلال عملکردی در بسیاری از ارگان‌های بدن مثل کبد، کلیه، سیستم ایمنی، سیستم عصبی و دستگاه تولید‌مثلی می‌گردد.‌ به دلیل سرطان‌زا بودن دی اکسین در انسان‌، تعدادی از کشورها استانداردهای بسیار دقیقی برای انتشار آن‌ها در محصولات غذایی تدوین نموده‌اند و با اشاره و تأکید بر منابع انتشار این ترکیبات در چهار گروه اصلی شامل زباله‌سوزی، احتراق‌، منابع صنعتی و منابع طبیعی‌، به فکر راهکارهایی جهت پیشگیری یا کاهش تولید این محصولات فرعی افتاده‌اند. جدید‌ترین تکنولوژی‌ها برای کاهش تشکیل و انتشار دی اکسین‌ها از منابعی مانند گاز دودکش‌ها‌، خاکستر فرار و  خاک شامل تصفیه گاز دودکش‌ها‌، خاکستر فرار و احیاء خاک و رسوبات می‌باشد. این مقاله مروری سعی دارد به طور گذرا‌ و جمع‌بندی شده به تماس و سمیت دی اکسین‌ها با انسان و استانداردهای تدوین شده در کشورهای مختلف اشاره نماید.

واژه‌های کلیدی: دی اکسین‌ها‌، اثرات سمی‌، سرطان، منابع‌، مواجه